Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người
Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao nếu không hiểu tình dục ở loài người đã phát triển như thế nào.
Hơn 2000 năm đi sâu tìm hiểu bản tính con người nhưng dường như đề tài này vẫn chưa cạn đối với các nhà khoa học. Nhà khoa học Matthew White Ridley, bằng những công cụ sắc bén của bộ môn sinh học xã hội và kế thừa những nghiên cứu khoa học của những đồng nghiệp đi trước, trong cuốn sách “Hoàng hậu đỏ: Tình dục và sự tiến hóa của bản tính người”, ông đã dẫn dắt người đọc đi sâu tìm hiểu bản chất của bản tính người.
Cuốn sách gồm 10 chương, chia nội dung làm 2 phần tiến hóa và bản tính người. Ba phần đầu tiên của cuốn sách này là nói về tiến hóa, vì hiểu biết nền tảng về tiến hóa là quan trọng. Nhưng nếu như không thích các vấn đề về Gen thì các bạn cũng có thể tiến tới ngay các phần sau giải đáp hàng tá các thắc mắc rất thực tế trong xã hội về bản tính người, như: về sự khác biệt giữa giới tính nam và nữ, bản chất tình dục ở loài người, tình dục đồng giới, bản tính đàn ông và chế độ đa thê, bản tính nữ và chế độ một vợ một chồng hay tại sao đàn ông giàu có lại kết hôn với phụ nữ xinh đẹp?
Cái tên “Hoàng Hậu Đỏ” trong tiêu đề là dựa theo tên một quân cờ mà Alice gặp trong truyện “Thế giới trong gương”. Hoàng Hậu Đỏ là nhân vật cứ chạy mải miết không nghỉ mà vẫn không tiến được bao xa vì cảnh vật xung quanh cũng di chuyển cùng với nó. Bạn chạy càng nhanh, thế giới chuyển động cùng bạn càng nhanh và tiến bộ mà bạn đạt được càng ít. Cuộc đời là một cuộc thi đấu cờ mà nếu bạn thắng ván này thì đến ván sau bạn phải chấp đối thủ một con tốt. Đây là một ý tưởng ngày càng có ảnh hưởng trong thuyết tiến hóa và ta sẽ gặp lại nó nhiều lần xuyên suốt cuốn sách này.
Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ sẽ thể hiện hết sức rõ rệt trong quan hệ giữa thú săn mồi và con mồi, giữa những vật ký sinh và vật chủ, giữa con đực và con cái của cùng một loài. Mọi sinh vật trên Trái Đất đều tham gia vào cuộc thi đấu cờ theo quy tắc Hoàng Hậu Đỏ với những vật ký sinh (hay vật chủ) của mình, với những con thú săn mồi (hay con mồi) của mình, và trên hết, với bạn tình của mình.
Nếu bạn là một người yêu thích khoa học, sinh học tiến hóa, hay chỉ quan tâm đến vấn đề bản chất giới tính của đàn ông và phụ nữ trong các mối quan hệ xã hội, tình yêu, bạn tình, vợ chồng,… cuốn sách này là dành cho bạn!
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA
“Hoàng hậu đỏ buộc chúng ta phải suy nghĩ lại mọi thứ từ sự tồn tại dai dẳng của phân biệt giới tính đến sự bền bỉ của tình yêu lãng mạn.”
“Một cuốn sách tuyệt vời, dí dỏm và sáng suốt, và chứa đầy những phỏng đoán khiêu khích.” - Wall Street Journal
CÂU QUOTE HAY
1, Khám phá và mô tả bản tính người, tìm hiểu xem nó khác bản tính của các động vật khác như nào là một nhiệm vụ thú vị không kém những nhiệm vụ khác mà khoa học đang đối mặt; nó cũng ngang tầm với việc nghiên cứu nguyên tử, gen và nguồn gốc vũ trụ. Thế nhưng khoa học vẫn khăng khăng né tránh thách đố này.
2, Trò chơi cờ vua sẽ thu hút đến thế nào nếu tất cả các quân cờ có đam mê và có trí năng, ít nhiều nhỏ bé và mưu mô; nếu bạn không chỉ không chắc chắn về đối thủ mà còn có chút không chắc chắn về bản thân mì
TRÍCH ĐOẠN HAY
1, Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ không hiện diện trong mọi sự kiện tiến hóa. Hãy lấy ví dụ về loài gấu Bắc cực có bộ lông trắng và dày. Bộ lông dày là bởi vì tổ tiên gấu Bắc cực nào chịu lạnh tốt hơn thì sẽ sống sót tốt hơn để sinh sản. Như vậy có một quá trình tiến hóa tương đối đơn giản: lông cứ ngày càng dày hơn và gấu ngày càng cảm thấy ấm hơn. Lớp lông cách nhiệt ở gấu ngày càng dày hơn nhưng cái lạnh không vì thế mà trở nên ghê gớm hơn. Nhưng lông gấu có màu trắng vì nguyên nhân khác: ngụy trang. Gấu trắng có thể bí mật tiến lại gần hải cẩu dễ dàng hơn nhiều so với gấu nâu. Chắc là thuở xưa gấu từng dễ dàng tiến lại gần lũ hải cẩu Bắc cực bởi vì hải cẩu không hề sợ kẻ thù nào trên băng, hệt như ngày nay lũ hải cẩu Nam cực nằm trên băng mà hoàn toàn không biết sợ là gì. Vào ngày ấy, lũ gấu tiền Bắc cực dễ dàng bắt được hải cẩu. Nhưng chẳng bao lâu sau, những con hải cẩu nhút nhát, hay hoảng sợ có cơ hội sống lâu hơn những con hải cẩu cả tin, nên dần dần hải cẩu ngày càng thận trọng hơn. Đời sống của loài gấu trở nên khó khăn hơn. Lũ gấu phải rón rén tiến lại gần hải cẩu, nhưng hải cẩu vẫn dễ dàng nhận ra những con gấu đang tiến đến. Cho đến một ngày (có thể không đột ngột như thế, nhưng về nguyên tắc thì vẫn vậy), do đột biến ngẫu nhiên, một con gấu đẻ ra đàn con màu trắng chứ không phải màu nâu như thường lệ. Loại gấu này phát triển và sinh sôi nảy nở vì hải cẩu không nhận thấy khi gấu tiến đến. Nỗ lực tiến hóa của hải cẩu lại trở nên công cốc; chúng lại lùi về điểm xuất phát. Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ vận hành như thế đấy.
2, Tại sao vòng eo lại quan trọng?
Câu trả lời cho câu hỏi này có thể nằm trong nghiên cứu của nhà tâm lý học người Ấn Độ tên là Dev Singh, hiện đang làm việc tại Đại học Texas ở Austin. Ông quan sát thấy cơ thể phụ nữ, không giống như đàn ông, trải qua hai lần thay đổi đáng chú ý giữa tuổi dậy thì và trung niên. Mười tuổi, một cô bé có dáng người không khác với dáng người cô có ở tuổi 40. Sau đó, đột nhiên các con số về số đo quan trọng của cô bị thay đổi: Tỉ lệ số đo vòng eo so với vòng ngực và hông của cô giảm đi nhanh chóng. Sau tuổi 30, nó lại tăng lên khi ngực cô mất đi sự săn chắc và vòng eo mất đi sự thon thả. Tỉ lệ của vòng eo so với ngực và hông không chỉ là những con số quan trọng mà còn là đặc điểm mà thời trang luôn nhấn mạnh đến. Áo lót, áo nịt ngực, vòng làm phồng váy, khung lót áo và váy phồng tồn tại để làm cho vòng eo trông nhỏ hơn so với ngực và mông. Áo ngực, miếng ghép độn ngực, miếng đệm vai (làm cho vòng eo trông nhỏ hơn) và thắt lưng bó sát ngày nay cũng có nhiệm vụ tương tự.
Singh nhận thấy rằng mặc dù cân nặng của các cô gái Playboy đã thay đổi, có một đặc điểm thì không: tỉ lệ giữa vòng eo và vòng hông của họ. Hãy nhớ lại rằng Bobbi Low tại Đại học Michigan cho rằng mỡ ở ngực và mông bắt chước xương hông rộng và lượng mô vú cao, trong khi vòng eo gầy chỉ ra rằng những đặc điểm đó không thể là do mỡ gây ra. Lý thuyết của Singh hơi khác biệt nhưng cũng tương đồng một cách thú vị. Ông lập luận rằng, đàn ông sẽ thấy phụ nữ với gần như cân nặng nào cũng hấp dẫn miễn là vòng eo của cô ấy nhỏ hơn nhiều so với hông.18
Nếu thấy điều này nghe có vẻ ngớ ngẩn, hãy xem xét kết quả thí nghiệm của Singh. Đầu tiên, ông cho những người đàn ông xem bốn phiên bản của cùng một bức ảnh về phần giữa cơ thể của một phụ nữ trẻ mặc quần short. Mỗi bức ảnh được thay đổi chút ít tỉ lệ giữa eo và hông: 0:6; 0:7; 0:8 và 0:9. Lần nào cũng vậy, họ đã chọn phiên bản hấp dẫn nhất là phiên bản có tỉvòng eo nhỏ nhất. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, nhưng ông đã thấy một sự nhất quán đáng chú ý giữa các đối tượng nghiên cứu của mình. Tiếp theo, ông cho các đối tượng nghiên cứu xem một loạt các hình vẽ phụ nữ, thay đổi theo cân nặng và theo tỉ lệ giữa eo và hông. Ông thấy rằng một người phụ nữ nặng cân với tỉ lệ eo và hông thấp được ưa thích hơn một phụ nữ gầy với tỉ lệ eo và hông cao. Hình mẫu lý tưởng là người có tỉ lệ eo và hông nhỏ nhất chứ không phải là người có thân hình gầy nhất.
Mối quan tâm của Singh là về chứng chán ăn, những kẻ bắt nạt và phụ nữ bị ám ảnh bởi việc giảm cân ngay cả khi họ gầy. Ông tin rằng vì việc ăn kiêng của phụ nữ gầy không có tác dụng gì đối với tỉ lệ vòng eo và hông – nếu có thì nó làm cho tỉ lệ này lớn hơn vì hông bị thu nhỏ lại – họ bất hạnh vì không bao giờ cảm thấy mình hấp dẫn hơn.
Tại sao tỉ lệ eo-hông lại quan trọng? Singh quan sát thấy rằng sự phân phối chất béo “gynoid”, loại mỡ tích tụ nhiều hơn ở hông, ít hơn ở thân trên, rất cần thiết cho những thay đổi nội tiết tố liên quan đến khả năng sinh sản ở nữ giới. Sự phân bố chất béo “android”, mỡ tích tụ ở bụng và ít hơn ở hông, liên quan đến các triệu chứng bệnh tật ở nam giới như bệnh tim, thậm chí cả ở phụ nữ. Nhưng cái nào là nguyên nhân và cái nào là kết quả? Theo tôi, có nhiều khả năng là ảnh hưởng của nó đến cả hình dáng và hormone đều do sự chọn lọc giới tính của các thế hệ nam giới hơn là do sở thích của nam giới về hình dáng bởi vì đó là cách duy nhất các hormone có thể bị buộc phải làm việc. Khoảng thời gian tương đối ngắn mà phụ nữ có thân hình đồng hồ cát, giả sử từ 15 đến 30 tuổi, là một hiện tượng chọn lọc giới tính. Nó là do sự cạnh tranh để thu hút đàn ông hơn bất kỳ nhu cầu sinh học nào khác. Đàn ông đã vô thức đóng vai trò là người gây giống có chọn lọc của phụ nữ.
Low đưa ra một lý do khả dĩ cho sự ưa thích tỉ lệ eo hông thấp của nam giới – chọn phụ nữ hông rộng có khả năng sinh nở cao hơn. Hầu hết loài vượn sinh ra những con non có bộ não đã phát triển được một nửa. Não của các em bé sơ sinh đã phát triển một phần ba ở thời điểm được sinh ra và chúng ở trong bụng mẹ trong khoảng thời gian ít hơn nhiều so với động vật có vú bình thường, so với tuổi thọ của con người. Lý do rất rõ ràng: Nếu cái lỗ trong khung xương chậu mà qua đó chúng ta được sinh ra (âm đạo) tương đối lớn hơn, các bà mẹ của chúng ta sẽ không thể đi lại được. Chiều rộng của hông con người đạt đến một giới hạn nhất định và không thể lớn hơn được nữa. Khi bộ não tiếp tục phát triển lớn hơn, sinh sớm hơn là lựa chọn duy nhất của loài người. Hãy tưởng tượng áp lực tiến hóa của quá trình này lên kích thước hông của phụ nữ. Người đàn ông luôn luôn khôn ngoan khi chọn người phụ nữ có hông lớn nhất mà anh ta có thể tìm thấy, thế hệ này qua thế hệ khác, trong hàng triệu năm. Tại một thời điểm nhất định, kích thước vùng hông không lớn hơn được nữa nhưng đàn ông vẫn có sở thích này, vì vậy phụ nữ có vòng eo thon thả trông có vẻ có hông lớn hơn nên được ưa thích hơn.19
Tôi không biết mình có tin câu chuyện này hay không. Tôi không thể tìm thấy lỗ hổng logic nào trong đó (mặc dù trong lần đọc đầu tiên dường như có rất nhiều), cũng như tôi không thể hoàn toàn cho rằng nó phù hợp để lý giải niềm đam mê sự mảnh mai của đàn ông. Tôi cũng có một nghi ngờ dai dẳng về các giả định của chúng ta rằng xu hướng ngưỡng mộ sự mảnh mai đã thay đổi. Giả sử các giả định của chúng ta là sai, như trong câu chuyện của nhà vua và con cá vàng. Giả sử đàn ông luôn thích phụ nữ mảnh mai hơn phụ nữ mập mạp vì sự mảnh mai có nghĩa là trẻ trung và trinh tiết. Rốt cuộc, như mọi công ty mỹ phẩm và bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ đều biết, tuổi trẻ luôn là chìa khóa đáng tin cậy nhất của cái đẹp. Có lẽ đàn ông không coi sự mảnh mai là dấu hiệu của địa vị hoặc khả năng sinh sản mà là của tuổi trẻ.
Tuổi trẻ đồng nghĩa với cái đẹp? Đàn ông không thể biết được tuổi tác của phụ nữ. Anh ta phải suy ra dựa trên ngoại hình, hành vi và danh tiếng của cô ấy. Điều thú vị đáng lưu ý là nhiều đặc điểm được chú ý nhất về vẻ đẹp phụ nữ lại bị suy giảm nhanh chóng theo tuổi tác: làn da không tỳ vết, đôi môi đầy đặn, đôi mắt trong veo, bộ ngực vun cao, vòng eo thon thả, đôi chân thon dài, thậm chí cả mái tóc vàng óng, thứ mà không có sự can thiệp của chất hóa học, hiếm khi có thể tồn tại ngoài tuổi 20, ngoại trừ những người có chế độ ăn uống tập luyện lành mạnh nhất (giống như người Viking). Theo hướng đã phát triển ở Chương 5, những điều này không thể giả mạo được. Chúng nói lên tuổi tác mà không dễ ngụy trang nếu không có phẫu thuật, trang điểm hoặc mạng che mặt.
Từ lâu, người ta đã nhận thấy mái tóc vàng của phụ nữ được người châu Âu cho là đẹp hơn màu nâu hoặc đen. Thời La Mã cổ đại, phụ nữ nhuộm tóc vàng. Ở nước Ý thời trung cổ, mái tóc vàng và cái đẹp không tách rời nhau. Ở Anh, từ “vàng hoe” đồng nghĩa với “đẹp đẽ”.20 Mái tóc vàng óng của phụ nữ là một đặc điểm không thể giả mạo được trong việc chọn lọc giới tính, giống như dải đuôi dài của loài chim én. Tóc vàng ở trẻ em là một gen khá phổ biến ở người châu Âu (và rất thú vị là thổ dân Úc cũng như vậy). Vì vậy, khi một đột biến xuất hiện ở thời điểm không quá xa trong quá khứ, ví dụ ở một nơi nào đó gần Stockholm, mái tóc có màu vàng đến tận tuổi trưởng thành nhưng không vượt quá độ tuổi 20, bất kỳ người đàn ông nào có sở thích di truyền với phụ nữ tóc vàng sẽ chỉ kết hôn với phụ nữ trẻ tuổi, việc mà – trong một nền văn minh coi trọng hình thức – những người khác có thể không làm như vậy. Do đó, họ sẽ để lại nhiều hậu duệ hơn và sở thích di truyền về mái tóc vàng sẽ lan rộng. Điều này đến lượt nó sẽ gia tăng sự lan truyền của bản thân tính trạng bởi vì nó thực sự là một chỉ số trung thực về khả năng sinh sản của phụ nữ. Do đó, các quý ông thích phụ nữ tóc vàng.21
Tất nhiên, sở thích di truyền của nam giới là tùy ý, hoặc, nếu bạn thích, có thể nói nó là một câu chuyện ngụ ngôn. Có nhiều khả năng việc ưa thích tóc vàng của đàn ông Bắc Âu, nếu nó tồn tại, là một đặc điểm văn hóa được gieo vào trong họ một cách vô thức về mối liên quan giữa tóc vàng và tuổi trẻ. Mối liên hệ mà, một cách tình cờ, ngành công nghiệp mỹ phẩm đang nhanh chóng phá hoại. Nhưng ảnh hưởng là giống nhau: Một sự thay đổi di truyền do sở thích giới tính mang lại. Giả thuyết thay thế là đề xuất một số lý do tự nhiên cho việc tóc vàng có lợi thế, ví dụ, nó đi với làn da trắng, và làn da trắng sáng cho phép hấp thụ tia cực tím để giúp loại bỏ tình trạng thiếu vitamin D. Nhưng làn da không trắng hơn quá nhiều ở những người Thụy Điển tóc vàng so với người Thụy Điển tóc sẫm màu. Thực ra, làn da trắng đi với tóc đỏ chứ không phải tóc vàng.
Cho đến gần đây, chọn lọc giới tính là lý lẽ cuối cùng, khi lời kêu gọi chọn lọc tự nhiên do “môi trường” đã thất bại. Nhưng tại sao như vậy? Tại sao lại hợp lý hơn khi cho rằng người vùng Baltic chọn tóc vàng là do thiếu vitamin D hơn là cho rằng nó được chọn theo sở thích giới tính? Bằng chứng đang bắt đầu tích lũy chứng minh rằng con người là một loài có tính chọn lọc giới tính cao và nó giải thích cho sự khác biệt lớn giữa các chủng tộc về râu tóc, chiều dài mũi, độ dài tóc, độ xoăn của tóc, râu, màu mắt – những thay đổi ít liên quan đến khí hậu hoặc bất kỳ yếu tố vật lý nào khác. Ở loài trĩ đỏ, cứ một trong 46 quần thể hoang dã sống cô lập ở Trung Á lại có một sự kết hợp khác nhau trong phần trang trí bộ lông của những con chim trống: cổ trắng, đầu xanh lục, phao câu xanh lam, ngực màu cam. Tương tự như vậy, ở con người, chọn lọc giới tính là yếu tố ảnh hưởng.22
Nỗi ám ảnh của đàn ông với tuổi trẻ là đặc trưng của con người. Không có loài động vật nào khác được nghiên cứu có nỗi ám ảnh này mạnh mẽ đến như vậy. Tinh tinh đực thấy những con cái trung niên cũng như hấp dẫn như những con cái trẻ tuổi miễn là chúng đang ở thời kỳ động dục. Điều này rõ ràng là do thói quen hôn nhân trọn đời của con người, và thời gian nuôi con dài, chậm cũng là đặc trưng duy nhất của loài người. Nếu một người đàn ông dành trọn cuộc đời của mình cho một người vợ, anh ta phải biết rằng cô ấy có một đời sống sinh sản tiềm tàng lâu dài phía trước. Nói cách khác, chúng ta được sinh ra từ những người đàn ông chọn phụ nữ trẻ làm bạn đời và vì thế để lại nhiều con trai và con gái hơn những người đàn ông khác.23
THÔNG TIN TÁC GIẢ:
Matthew White Ridley (sinh năm 1958)
Nhà khoa học, nhà báo và doanh nhân người Anh. Ông nổi tiếng với các bài viết về khoa học, môi trường và kinh tế, thường xuyên cộng tác với tờ The Times.
Tác phẩm tiêu biểu:
-
The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994)
-
Genome (1999)
-
The Rational Optimist: How Prosperity Evolves (2010)
-
The Evolution of Everything: How Ideas Emerge (2015)
-
Viral: The Search for the Origin of COVID-19 (2021)
Cuốn sách mô tả những quan sát của tác giả trong hình thể, ngôn ngữ và lời nói của những người đang tái diễn tổn thương (với tổn thương nhục nhã, bị bỏ rơi, bị
Bắt kịp xu hướng ra đề thi TOEIC theo định dạng mới, bộ sách YBM TOEIC Reading 1000 (gồm 2 cuốn) cho thấy rõ những thay đổi trong phần thi Đọc. Mỗi cuốn trong bộ
Hồ Sơ Tâm Thần Học Tâm thần phân liệt là căn bệnh khó trị gây nguy hiểm cho sức khỏe của con người và cũng là một trong những căn bệnh phổ biến chưa rõ
Tác giả: Tiến sĩ Stuart Farrimond Dịch giả: Hà Dũng Minh Nhà xuất bản: Thế Giới Số trang: 258 Kích thước: 21x25.5 cm Ngày phát hành: 03-2021 Nắm bắt các kiến thức khoa học và
Nội dung cuốn sách luận giải, phân tích tư duy, trí tuệ của Đảng ta trong khoa học và nghệ thuật chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của nhân dân
Bổn cũ soạn lại 2 - Những bài học thuộc lòng Tân Quốc Văn Giáo Khoa Thư (Thích hợp cho lứa tuổi các lớp Trung - Tiểu học)
Sau khi nhà Tây Chu dời đô về phía đông thì gọi là nhà Đông Chu. Đông Chu lại chia thành hai thời kỳ: Xuân Thu và Chiến Quốc. Những người soạn sách thường hoài
Thuật ngữ pháp lý trong lĩnh vực thương mại và đầu tư Tác giả: TS. NGUYỄN THỊ DUNG Khổ giấy: 16cm x 24cm Năm xuất bản: 2024 Số trang: 287 trang Nhà xuất bản Chính
Kiến trúc - một nghề nghiệp rất quen thuộc nhưng cũng có phần “xa lạ” bởi các đặc thù. Tương tự, kiến trúc sư - những con người hành nghề kiến trúc, tưởng bình thường
“Đạo của người võ sĩ được nhìn thấy trong sự chết!” Tư tưởng võ sĩ đạo trong Hagakure khiến cuốn sách này liên tục lọt vào các bảng bình chọn các cuốn sách làm thay
Tập hợp 20 vở kịch nổi tiếng của Shakespeare được kể lại dưới dạng truyện kể sinh động, thú vị dành cho thiếu nhi “Tác phẩm của Shakespeare là ‘các tác phẩm phong phú nhất,
Sau những chuyến phiêu lưu khắp thế giới, Tristan Gooley đã phát hiện ra thiên nhiên chính là một vũ trụ chứa đầy những manh mối đang chờ ta khám phá. Trong cuốn sách này,
GIẢI PHÁP TƯ DUY ĐỘT PHÁ - NỘI DUNG CUỐN SÁCH: Bộ sách gồm bốn cuốn: - Design Thinking Playbook: Cuốn sách cung ứng cho tất cả chúng ta kỹ năng và kiến thức vận
Tác giả: Gs TS Nguyễn Văn Tuấn Khổ sách: 13.5 x20.5 cm Số trang: 400 trang Năm xuất bản: 2024 NXB Tổng Hợp TPHCM Suy Nghĩ Thống Kê Trong Đời Thường Những người trong độ
Cuốn sách Trống đồng Đông Sơn ở Việt Nam (Dong Son Drums in Viet Nam) là tập hợp đầy đủ nhất những phát hiện về trống đồng Đông Sơn ở Việt Nam cho đến trước
KHÁI NIỆM HỆ THỐNG PHÁP LUẬT Một dẫn nhập vào lý thuyết Tác giả: Joseph Raz Dịch giả: Huỳnh Thiên Tứ NỘI DUNG CHÍNH Một trong các phẩm quan trọng nhất của trường phái pháp
Tác giả: MAXWELL COLONNA-DASHWOOD Dịch giả: PHẠM TUẤN ANH Nhà xuất bản: Thế Giới Kích thước: 15.5x24cm Số trang: 256 Ngày phát hành: 2024 Phong trào cà phê đặc sản đã lan rộng khắp thế
Mỗi người đều sở hữu trực giác và khả năng sáng tạo bẩm sinh - Bao gồm cả bạn! Bạn có tin không? Nếu còn hoài nghi, cuốn sách mới này sẽ khiến bạn phải
Sách: Vật Phẩm Phong Thủy – Ban phúc lộc bình an áp dụng cho gia đình và công sở Vật phẩm phong thủy là những đồ vật được sử dụng với mong muốn mang lại
- ISBN: 978-604-2-14351-6 - Tác giả: Evelien van Dort - Đối tượng: Cha mẹ đọc cùng con - Khuôn Khổ: 13x19 cm - Số trang: 108 - Định dạng: bìa mềm - Trọng lượng: 130
- Tác giả: Nguyễn Văn Trung - Khổ sách: 14x20 cm - Số trang: 216 trang - Năm xuất bản: 2025 - NXB Tổng hợp TP.HCM Nội dung: Mục đích của cuốn sách nhỏ này
Chữa Lành Từ Tâm Bạn đã bao giờ tự hỏi: Điều gì thực sự chi phối cuộc đời mỗi chúng ta? Tác giả Tempu Nakamura, với tư duy sâu sắc và trái tim đồng cảm,
1.Tác giả Pierre Bourdieu (1930-2002) được coi là một trong những gương mặt lớn nhất của giới nghiên cứu khoa học xã hội Pháp, và có tầm ảnh hưởng trên thế giới trong nửa sau
Cuốn sách trang bị những kiến thức cơ bản, hệ thống về báo chí - truyền thông, giúp sinh viên tạo lập kiến thức nền tảng, chuẩn bị hành trang để từng bước vào nghề
Khoa Học - Khái Lược Những Tư Tưởng Lớn Khoa học – Khái lược những tư tưởng lớn Tác giả: DK Kích thước: 19,3 cm x 23,5 cm Số trang: 352 Giá bìa: 390.000đ Năm
BỘ TỘT CÙNG HẠNH PHÚC là thiên sử thi về xã hội Ấn Độ phi lý tân thời: hỗn loạn, mâu thuẫn, bạo lực, bất công, điên rồ và vô lý, nó vừa là một
Giới thiệu sách Lưới Trời Ai Dệt - Tiểu Luận Về Khoa Học Và Triết Học Đã có những cuốn sách nói về sự gặp gỡ của Vật lý lượng tử với cốt tủy tư
Trảng Bàng - Miền đất huyền thoại của Nam Bộ Trảng Bàng phương chí không chỉ là một cuốn sách lịch sử, mà còn là cánh cửa mở ra thế giới của một vùng đất
Ứng Dụng AI Trong Giáo Dục - Tiếp Cận AI Để Nâng Cao Chất Lượng Đào Tạo AI NÊN ĐỌC CUỐN SÁCH NÀY: - Giáo viên, giảng viên, hiệu trưởng, cán bộ quản lý giáo
Báo Cáo Điều Tra Về Bệnh Hoang Tưởng Tôi là phóng viên Phương Dương, tôi vào bệnh viện tâm thần để phỏng vấn những bệnh nhân mắc bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng.
“Chúng tôi tin rằng, truyện về cỏ cây hoa lá cũng là truyện về thế giới con người với tất cả ái, ố, hỉ, nộ cùng niềm tin thiêng liêng vào những nguồn sức mạnh
Nội dung cuốn sách bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật quy định về tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ; việc tổ chức thực hiện hoạt động khoa
James Fallon là nhà khoa học thần kinh từng đoạt giải thưởng tại Đại học California, Irvine, nơi ông đã giảng dạy khoa học thần kinh cho các sinh viên y khoa, nghiên cứu sinh
Trong diễn tiến xã hội, diễn thuyết đạt tới năng lực gọi là hùng biện có từ thời cổ đại. Nếu lấy phân kỳ trong triết học thì nó thể hiện trong xã hội Hy
Tác giả: Phạm Huy Hoàng THÔNG TIN XUẤT BẢN: Kích thước khổ: 13x20 Số Trang: 368 Giá bìa: 189.000 vnđ Mã EAN: 8936066693813 NXB liên kết: NXB Thanh Niên Sách do Công ty 1980 BOOKS
Dựa trên các tài liệu thực tế về số liệu, dân cư, thu nhập và kinh tế, tác giả đã thể hiện một hiện thực rằng sự bất bình đẳng trong vị thế xã hội,
Toán học luôn ở quanh ta, nhưng liệu bạn đã từng băn khoăn về nguồn gốc của nó? Toán học có phải là thứ có sẵn trong tự nhiên mà con người khám phá ra,
“Phương tiện và Cách mạng” là thử nghiệm nắm bắt một viễn tượng bất khả trong vận động xoay tròn của suy tư: điểm không nơi mà chỉ từ đó cách mạng trở nên khả
Mã Kim Đồng: 5192800010040 ISBN: 978-604-2-13906-9 Tác giả: Jenna Evans Welch Đối tượng: Tuổi mới lớn (15 – 18) Khuôn Khổ: 14x22.5 cm Số trang: 304 Định dạng: bìa mềm Trọng lượng: 410 gram Ngày
Nội dung: Trình bày những vấn đề cơ bản nhất về quá trình hình thành, phát triển, vị trí, nhiệm vụ, tổ chức hiệp đồng quân, binh chủng trong chiến đấu, nguyên tắc sử dụng
Cuốn sách "So Sánh Bộ Luật Tố Tụng Dân Sự Năm 2004 Và Năm 2015" là một tài liệu pháp lý quan trọng và hữu ích, được biên soạn theo phương pháp so sánh chi
Evariste Galois - Thiên tài toán học bất hạnh
Trong quá trình biên soạn tập sách Người xưa cảnh T tỉnh - thói hư tật xấu của người Việt trong con mắt các nhà trí thức nửa đầu thế kỷ XX (đồng tác giả
Lý Thuyết Về Dịch Thuật - Một Dẫn Nhập Ngắn Die wahre Übersetzung ist durchscheinend, sie verdeckt nicht das Original, steht ihm nicht im Licht, sondern läßt die reine Sprache, wie verstärkt durch ihr eigenes
Theo Bill Gates, transistor là phát minh quan trọng nhất cho cuộc cách mạng công nghệ tin học và có ảnh hưởng cực kỳ to lớn đến toàn bộ sự phát triển của nhân loại
Hi-Ya! Chỉ dùng một “chưởng” dọn sạch nhà cửa trong chớp mắt! Hãy cùng Ninja Dọn Dẹp lên một kế hoạch dọn dẹp và cải tạo nhà cửa hoàn hảo để đưa tổ ấm của
Kỷ nguyên khô hạn – Khi nước trở thành tài nguyên quý giá nhất thế kỷ XXI Hàng nghìn người đã sống mà không có tình yêu – không một ai sống mà không có
Đại Nam dật sự là chuyên luận sử học tiêu biểu của tác giả Nguyễn Văn Tố (bút hiệu Ứng Hòe), phác thảo lịch sử Việt Nam trải dài từ một nghìn năm Bắc thuộc
Thần Số Học: Sức Mạnh Của Những Con Số ------------ Thần số học bắt đầu phổ biến mạnh tại Việt Nam từ đầu năm 2020 trùng với thời điểm dịch Covid bắt đầu xâm nhập
Wind Breaker - Tập 6 Với mục đích trở thành kẻ đứng đầu của trường Fuurin, Sakura Haruka đã chuyển đến khu phố Tonpuu. Sau đó, cậu biết được về băng nhóm "Boufuurin" của trường.
Bạn muốn giúp trẻ hiểu về khoa học máy tính, nhưng không biết bắt đầu từ đâu? Cuốn sách này sẽ hướng dẫn trẻ tư duy logic, các mô hình phát hiện và chia nhỏ
[SÁCH TRIỆU BẢN] BÊN NGOÀI CHIẾC HỘP Phương pháp luôn nhiều hơn vấn đề Với quan điểm cốt lõi "Chỉ tìm phương pháp để thành công, không tìm lý do cho thất bại", BÊN NGOÀI
Tiếng Việt – Một ngôn ngữ đẹp nhưng đầy thách thức Tiếng Việt không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa của dân tộc.
“Người dọn dẹp hiện trường án mạng” - Góc khuất đằng sau nghề dọn dẹp hiện trường vụ án: đầy tính nhân văn nhưng cũng hết sức thảm khốc. Nhiệm vụ của những nhân viên
Số trang: 38 Xuất bản: 2019 Sách gồm 7 chương: Chương 1: Những quy định chung Chương 2: Biện pháp giảm mức tiêu thụ rượu bia Chương 3: Biện pháp quản lý việc cung cấp
Nguyễn Văn Hầu (1922-1995) là nhà văn, nhà nghiên cứu văn học, văn hóa và lịch sử Việt Nam, nổi tiếng với những nghiên cứu về vùng đất Nam bộ. Ông sinh trưởng tại An
Trò Chơi Ô Chữ Số Thông Minh Kenken - Dành Cho Người Bắt Đầu (Tập 2) Giải ô số Kenken là một trò chơi ô chữ số trí tuệ. Trò chơi ô chữ số này
Visual Marketing Hơn 1 tỉ giờ đồng hồ video được xem mỗi ngày trên YouTube, và bạn bắt đầu đánh giá cao việc video đã ăn sâu vào cuộc sống hằng ngày của chúng ta
Trong giai đoạn hiện nay, công nghệ số và đại dịch Covid-19 đã tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng và rõ rệt trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Công
Trang đầu 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Trang cuối
👁️
12 | ⌚2025-09-12 23:39:49.800
VNĐ: 269,000
Mua hàng tại Shopee giảm thêm 30%


NỘI DUNG CHÍNH Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao
Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa
Hoàng Hậu Đỏ: Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Nội dung: Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến
Hoàng Hậu Đỏ: Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Nội dung: Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến
Cuốn sách tuyển chọn các bài báo, công trình, bài viết, sáng tác bàn về vấn đề phụ nữ của bà Huỳnh Thị Bảo Hòa, một trong những nữ sĩ nổi tiếng VN đầu thế
Tác phẩm: “Kinh nghiệm và Giáo dục” (Experience and Education) Tác giả: John Dewey| Dịch: Phạm Anh Tuấn Tủ sách Khai phóng do Viện IRED phát hành | Nhà xuất bản Tri Thức KINH NGHIỆM
Hơn 2000 năm đi sâu tìm hiểu bản tính con người nhưng dường như đề tài này vẫn chưa cạn đối với các nhà khoa học. Nhà khoa học Matthew White Ridley, bằng những công
Hơn 2000 năm đi sâu tìm hiểu bản tính con người nhưng dường như đề tài này vẫn chưa cạn đối với các nhà khoa học. Nhà khoa học Matthew White Ridley, bằng những công
Combo GEN: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại + Năng Lượng GEN: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại GEN là một khái niệm trừu tượng, một thông điệp, một điều bí
THEO DẤU HOÀNG HẬU NAM PHƯƠNG VÀ VUA BẢO ĐẠI I. GIỚI THIỆU CHUNG “Theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Vua Bảo Đại” là cuốn tư liệu nhân vật viết về con người, cuộc
"Cải cách giáo dục là công việc hệ trọng có quan hệ mật thiết đến sự suy thịnh quốc gia dân tộc và tương lai của nhiều thế hệ, vì vậy cần phải được tiến
Tên sách : Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản Tác giả: Nguyễn Quốc Vương Khổ sách: 15x23 Giá bìa: 123.000 đồng "Cải cách giáo dục là công việc hệ trọng có quan
Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại (Bản đặc biệt) Tác giả: Peter Frankopan Dịch giả: Nguyễn Linh Chi, Đặng Thị Thái Hà, Hoàng Thảo, Phạm Danh Việt Lời giới
TRÁI ĐẤT CHUYỂN MÌNH - ẤN BẢN BÌA VẢI [Số lượng giới hạn] NHỮNG ĐẶC ĐIỂM RIÊNG BIỆT CỦA ẤN BẢN NÀY: 1. Thông tin cơ bản: Bìa cứng, gáy tròn, khổ 16x24cm, 920 trang,
Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại (Bản đặc biệt) Tác giả: Peter Frankopan Dịch giả: Nguyễn Linh Chi, Đặng Thị Thái Hà, Hoàng Thảo, Phạm Danh Việt Lời giới
III. TRÍCH ĐOẠN “Trong tất cả những ân huệ mà chúng ta có thể tạ ơn trời, vị Hoàng hậu trẻ tuổi đã nhận được điều quý giá nhất: đó là thu hút trái
Trái Đất Chuyển Mình - Một Lịch Sử Chưa Kể Về Nhân Loại (Bìa Cứng) “Trái đất chuyển mình - Một lịch sử chưa kể về nhân loại góp phần khỏa lấp một khoảng trống
Sống mãnh liệt – Cuốn sách mới nhất của Rainer Zitelmann khám phá cách những người khuyết tật đạt được những điều phi thường trong cuộc sống và đặt ra những cột mốc mà dường
Hai ấn bản trước của Bài học Phần Lan đã mô tả cách một quốc gia Bắc Âu nhỏ bé xây dựng nên hệ thống trường học cung cấp khả năng tiếp cận nền giáo
Tác giả: John S. Strong, Tiến sĩ Phật học Đại học Chicago, Giáo sư Đại học Bates (Hoa Kỳ), là Giáo sư thỉnh giảng ở nhiều Đại học nổi tiếng thế giới như Chicago, Harvard,
PHỤ NỮ KHUẤY ĐẢO GIỚI KINH DOANH Tựa gốc: Women Rocking Business Tác giả: Sage Lavine ------------- Là phụ nữ, chúng ta được trang bị tinh thần phục vụ. Trong khi các doanh nhân bình
Xuất bản lần đầu tiên vào năm 2011, Hiểu Về Trái Tim trình làng cùng lúc với kỷ lục: cuốn sách có số lượng in lần đầu lớn nhất: 100.000 bản. Trung tâm sách kỷ
Sách - Ngôi Mộ Dưới Đáy Sông - Nhà Xuất Bản Tri Thức THÔNG TIN SẢN PHẨM Tác giả: Minh Nguyệt Vô Ưu Nhà xuất bản: Nhà xuất bản Tri thức Nhà phát hành: Công
Cuộc đời không phải lúc nào cũng phẳng lặng để chúng ta đi trong êm ả. Có những sóng gió đôi khi lấy đi của ta niềm tin vào cuộc sống này. Nhưng bạn biết
Bút Gel 0.5 mm - Chosch G346 - Mực Tím - Sản phẩm được thiết kế với kiểu dáng đẹp và gọn nhẹ. - Bút với nét viết nhỏ giúp nét viết êm, mực xuống
Màn Chơi Tử Thần "Màn chơi tử thần" là tập đầu tiên trong series về nhân vật đặc biệt Colter Shaw của tác giả Jeffery Deaver. Colter Shaw là một thợ săn thưởng. Anh đến
Tác giả : Nhiều tác giả Năm xuất bản : 2023 Khổ sách : 17 x 24 cm Số trang : 48 Hình thức: Bìa mềm Nhà xuất bản: NXB Giáo dục Việt Nam
Sự Tiến Hóa Của Tri Thức "Sự "tiến hóa" trong tiêu đề cuốn sách của Jurgen Renn không phải là một phép ẩn dụ, vì cuốn sách đáng chú ý này đã xây dựng một
1, Tên bộ: Tên sách: Thuyết minh trực quan nhất về Trái Đất Tác giả: James F. Luhr & Jeffrey E. Post Dịch giả: Nhiều người dịch 2, Tóm tắt nội dung: DK Earth là
Giao tiếp tiếng Anh tốt, nói đúng ngữ pháp là nhu cầu vô cùng quan trọng trong xã hội hiện nay. Nếu bạn có khả năng giao tiếp tiếng Anh trôi chảy với người nước
Nhà phát hành: Nhã Nam Nhà xuất bản: Văn Học Tác giả: Neil Gaiman Dịch giả: Lê Minh Đức Số trang: 342 Kích thước: 15.5 x 24 cm Có một thành phố ngầm ngay bên
Tô màu là hình thức kích thích trí tưởng tượng cũng như hình thành tư duy cho các bé mẫu giáo. Tô màu giúp các bé làm quen với thế giới màu sắc, làm quen
The 6th Target - James Patterson When a lone gunman goes on a shooting spree aboard a packed San Francisco ferry, Lieutenant Lindsay Boxer is called in to investigate. At the scene she finds three
Điệp Viên Hoàn Hảo X6 - Phạm Xuân Ẩn (Tái bản năm 2022) (Bìa cứng) Nhà xuất bản : Nhà Xuất Bản Hồng Đức. Công ty phát hành : First News. Tác giả : Larry
Tác giả: Nguyễn Ngọc Tiến Khổ sách: 13x20cm Số trang: 272 Giá bán: 85,000 VNĐ In lần thứ 1 năm 2017 Giới thiệu tóm tắt tác phẩm:
THÔNG TIN SẢN PHẨM Sách: Hà Nội 36 Phố Phường (Tái Bản) Mã sản phẩm: 8936067606188 Tác giả : Thạch Lam NXB: NXB Văn Học Kích thước : 13 x 13 cm Năm xuất bản
- Miễn phí VC nội thành TPHCM - Giao hàng miễn phí tận nơi, thanh toán khi đã kiểm tra và nhận hàng - Được đổi trả trong vòng 24h với chính sách đặc biệt
Nội dung quyển sách được trình bày gồm 2 phần: Phân A. Các đề toán: Trong phần này, ở mỗi nội dung chúng tôi tóm tắt lý thuyết cơ bản giúp học sinh củng cố,
Sách - Thái Ất Thần Quẻ - Nhà Xuất Bản Hồng Đức (Tặng Đồng Xu Âm Dương) THÔNG TIN SẢN PHẨM -Tác giả: Nhiều tác giả - Nhà phát hành: Công ty TNHH Tiên Phong
**Tặng kèm 1 Tab đầu giường** - Thương hiệu: OHAHA - Xuất xứ sản xuất: Việt Nam - Chất liệu: Gỗ MDF lõi xanh cao cấp phủ Melamine 2 mặt chống ẩm. - Màu sắc:
NỘI DUNG CHÍNH Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao
Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa
Hoàng Hậu Đỏ: Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Nội dung: Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến
Hoàng Hậu Đỏ: Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Nội dung: Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến
Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa
Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao nếu không hiểu
NỘI DUNG CHÍNH Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao
**Con lợn** hay **con heo** là loài vật đã gắn bó lâu đời với con người và xung quanh đó là nhiều câu chuyện trong văn hóa đại chúng về con lợn. Trong văn hóa,
**Hiếu Khâm Hiển Hoàng hậu**; (chữ Hán: 孝欽顯皇后; ; ; trước đây La Mã hóa là **Từ Hi Thái hậu T'zu-hsi**; 29 tháng 11 năm 1835 – 15 tháng 11 năm 1908), thường được gọi
**Đồng tính luyến ái** là sự hấp dẫn lãng mạn, sự hấp dẫn tình dục hoặc hành vi tình dục giữa những người cùng giới tính hoặc giới tính xã hội. Là một xu hướng
| religion_year = 2018 | religion_ref = | regional_languages = | demonym = | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = 2016 | ethnic_groups_ref = | capital = Tokyo (de facto) | largest_city = Tập tin:PrefSymbol-Tokyo.svg Tokyo
**Friedrich II** (24 tháng 1 năm 171217 tháng 8 năm 1786) là vua nước Phổ trị vì từ ngày 31 tháng 5 năm 1740 cho đến khi qua đời vào ngày 17 tháng 8 năm
**Đại Thắng Minh Hoàng hậu** (chữ Hán: 大勝明皇后; 952 - 1000), dã sử xưng gọi **Dương Vân Nga** (楊雲娥), là Hoàng hậu của 2 vị Hoàng đế thời kỳ đầu lập quốc trong Lịch sử
nhỏ|[[Hirohito|Thiên hoàng Chiêu Hòa]] là một giai đoạn trong lịch sử Nhật Bản tương ứng với thời gian tại vị của Thiên hoàng Chiêu Hòa, từ ngày 25 tháng 12 năm 1926 đến 7 tháng
**Vai trò của Kitô giáo với nền văn minh nhân loại** rất lớn và phức tạp. Nó đan xen với lịch sử và sự hình thành của xã hội phương Tây, và nó đã đóng
thumb|right|Giới tính và xu hướng tính dục khác nhau của mỗi người **Tính dục ở loài người** là năng lực giới tính, thể chất, tâm lý, và sinh dục, bao gồm mọi khía cạnh đặc
Phong cảnh cố đô nhìn từ núi Mã Yên Cửa Đông vào [[đền Vua Đinh Tiên Hoàng]] **Quần thể di tích Cố đô Hoa Lư** là hệ thống các di tích về kinh đô Hoa
**George VI của Liên hiệp Anh** (Albert Frederick Arthur George; 14 tháng 12 năm 1895 – 6 tháng 2 năm 1952) là Quốc vương của Vương quốc Liên hiệp Anh và các quốc gia tự
Quân kỳ của Quân đội Đức quốc xã**Lịch sử quân sự Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai** bắt đầu từ quân số 100.000 do Hòa ước Versailles hạn chế, không được quyền có
Đặc trưng giai đoạn này của Liên xô là sự lãnh đạo của **Joseph Stalin**, người đang tìm cách tái định hình xã hội Xô viết với nền kinh tế kế hoạch nhiều tham vọng,
**Frankfurt** là một thành bang lớn của Đế chế La Mã Thần thánh, là nơi diễn ra các cuộc bầu cử đế quốc từ năm 885 và là thành phố tổ chức Lễ đăng quang
right|thumb|[[Phân tầng xã hội truyền thống của những nước phương tây trong thế kỷ XV]] right|thumb **Giáo hội và nhà nước ở châu Âu thời trung cổ** nêu rõ sự tách biệt nguyên tắc phân
thumb|_[[Sappho và Erinna trong khu vườn ở Mytilene_ bởi Simeon Solomon, 1864]] thumb|right|Biểu tượng đại diện cho người đồng tính nữ được tạo nên từ hai [[biểu tượng thiên văn của sao Kim lồng vào
Bài **Lịch sử Israel** này viết về lịch sử quốc gia Israel hiện đại, từ khi được tuyên bố thành lập năm 1948 cho tới tới hiện tại. Nền độc lập của Nhà nước Israel
**Cuộc khủng hoảng tị nạn Ukraina** là một cuộc di chuyển lớn của người dân Ukraina trong cuộc xâm lược do Nga tiến hành vào năm 2022. Khủng hoảng bắt đầu với cuộc xâm lược
**Maximilian II** (31 tháng 7 năm 1527 – 12 tháng 10 năm 1576) là Hoàng đế La Mã Thần thánh từ năm 1564 cho đến khi ông qua đời năm 1576. Là thành viên của
**Chế độ Uông Tinh Vệ** là tên gọi của giới sử gia dành cho **Chính phủ Cải tổ Quốc dân Trung Hoa Dân Quốc** (Tiếng Trung Quốc**:** 中華民國國民政府; Bính âm : _Zhōnghuá mínguó guómín zhengfǔ),_
**Luise Ulrike của Phổ** (; 24 tháng 7 năm 1720 – 16 tháng 7 năm 1782) là Vương hậu Thụy Điển từ năm 1751 đến năm 1771 với tư cách là phối ngẫu của Adolf
thumb|Các khu định cư cổ đại tại Krym và khu vực xung quanh thumb|Đồng xu từ [[Chersonesus biểu thị Artemis, hươu, bò, dùi cui và bao đựng tên ()]] Lịch sử thành văn của bán
**Báo sư tử** (_Puma concolor_) hay **báo cuga** (tiếng Anh: **Cougar**) là một loài mèo lớn trong Họ Mèo phân bố ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Phạm vi của nó kéo dài
**Franz II** (tiếng Anh: Francis II; 12 tháng 2 năm 1768 – 2 tháng 3 năm 1835) là Hoàng đế cuối cùng của Đế quốc La Mã Thần thánh (1792 – 1806) với đế hiệu
Malaysia là một quốc gia tại Đông Nam Á, vị trí hàng hải chiến lược của nó có những ảnh hưởng căn bản đối với lịch sử quốc gia. Văn hóa Ấn Độ giáo và
**Friedrich Wilhelm I**, tên thật là **Friedrich Wilhelm von Hohenzollern**, (14 tháng 8 năm 1688 – 31 tháng 5 năm 1740), phiên âm tiếng Việt là **Phriđrích I Vinhem** là một thành viên của Hoàng
**Henri xứ Bourbon** (; 13 tháng 12 năm 1553 – 14 tháng 5 năm 1610), cũng gọi là **Henri IV của Pháp** () hoặc **Enrique III của Navarra** (), là Vua nước Pháp từ năm
**Người Tráng** hay **người Choang** (Chữ Tráng Chuẩn: Bouxcuengh, //; Chữ Nôm Tráng: 佈壯; Chữ Hán giản thể: 壮族, phồn thể: 壯族, bính âm: Zhuàngzú; Chữ Thái: ผู้จ้วง, _Phu Chuang_) là một nhóm dân tộc
nhỏ|phải|[[Ngựa là loài được thuần hóa để sử dụng trong chiến tranh từ sớm, là động vật gắn liền với chiến trường, trận địa, với các vị danh tướng]] **Động vật trong quân sự**, **chiến
Lĩnh vực tâm lý học đã nghiên cứu sâu rộng về đồng tính luyến ái như một xu hướng tính dục của con người. Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ đã đưa đồng tính luyến
**Bình Định** là một tỉnh cũ ven biển nằm ở phía bắc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, miền Trung, Việt Nam. Ngày 12 tháng 6 năm 2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết số
**Song tính luyến ái** (tiếng Anh: **Bisexuality**) chỉ sự hấp dẫn hoặc hành vi tình cảm hoặc tình dục với giới nam và nữ hoặc nhiều hơn một giới. "Song tính" cũng có thể được
**Công khai tính dục** (_coming out of the closet_, thường được nói ngắn gọn là **coming out**), là một cụm ẩn dụ cho việc người thuộc cộng đồng LGBT tự tiết lộ về xu hướng
**Hội họa dân gian Việt Nam** là thuật ngữ mô tả một loại hình mỹ thuật dân gian đã hiện diện từ rất lâu đời tại Việt Nam và thường được sáng tác bởi các
**Nhật Bản xâm lược Thái Lan** là cuộc chiến giữa Thái Lan và Đế quốc Nhật Bản xảy ra vào ngày 8 tháng 12 năm 1941. Mặc dù có giao tranh ác liệt ở miền
thumb|right|Mô hình tàu của đội thám hiểm Trịnh Hòa, [[bảo tàng khoa học Hồng Kông.]] **Trịnh Hòa hạ Tây Dương** là bảy chuyến thám hiểm hàng hải của hạm đội kho báu cho nhà Minh
thumb|upright=1.4|[[Đất xấu khắc vào đá phiến sét dưới chân cao nguyên Bắc Caineville, Utah, trong đèo được khắc bởi sông Fremont và được gọi là the Blue Gate. Grove Karl Gilbert đã nghiên cứu các
**Người Pháp gốc Việt** là nhóm người có tổ tiên xuất xứ từ Việt Nam nhưng sau định cư ở Pháp. Đây là một trong những cộng đồng Việt kiều lớn nhất thế giới. Vì
**Hoa hậu Thế giới **(tiếng Anh: **Miss World**) là tên cuộc thi sắc đẹp quốc tế được Sách Kỷ lục Guinness công nhận là cuộc thi có có quy mô lớn thứ nhất trên thế
**Thanh Hóa** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Thanh Hóa, Bắc Trung Bộ, Việt Nam. Thành phố Thanh Hóa từng là một trong những thành phố trực thuộc tỉnh lớn nhất của cả
**Đôn Túc Hoàng quý phi** (chữ Hán: 敦肅皇貴妃; Khoảng 1695 - 27 tháng 12, năm 1725), Niên thị (年氏), Hán Quân Tương Hoàng kỳ, là một phi tần rất được sủng ái của Thanh Thế
**Maximilian Franz của Áo**, (tên đầy đủ tiếng Đức là _Maximilian Franz Xaver Joseph Johann Anton de Paula Wenzel von Österreich_; 8 tháng 12 năm 1756 – 27 tháng 7 năm 1801), là Tuyển hầu
**Nhà Hậu Kim** (1616–1636) là một triều đại Trung Quốc được thành lập bởi thủ lĩnh Kiến Châu Nữ Chân Nỗ Nhĩ Cáp Xích ở Mãn Châu trong khoảng thời gian 1616-1636, và là tiền